ఈ భూమ్మీద పుట్టిన ప్రతి వ్యక్తికి కులం, మతం, భాష, ప్రాంతం, రంగు వంటి తరతమ భేదాలు లేకుండా  కొన్ని హక్కులు సంక్రమించాయి. ఆ హక్కులు ఉన్నందునే మనం బతుకుతున్నాం. ఏ పనులైన మనకున్న మానవ హక్కులకు లోబడి చేయగలుగుతున్నాం. ఈ హక్కులు మనల్ని మనం కాపాడుకోవడానికి ఉపయోగపడతాయి. ఏ వ్యక్తులైనా మనపై దాడిచేసి, హింసించడం వంటి వాటి నుంచి రక్షణ కల్పిస్తాయి. ఒక రకంగా చెప్పాలంటే ప్రజలు సుఖంగా, కలిసిమెలిసి జీవించడానికి ఈ హక్కులు ఉపయోగపడుతున్నాయి. 10 డిసెంబర్‌ 1948లో ఐక్యరాజ్య సమితి ఈ హక్కులను మానవాళికి 'ప్రపంచ మానవ హక్కుల ప్రకటన' ద్వారా అందించింది. ఐక్యరాజ్యసమితిలోని 192 సభ్య దేశాలు ఈ హక్కులకు కట్టుబడి ఉన్నాయి. అన్ని దేశాలు డిసెంబర్‌ 10 మానవ హక్కుల దినోత్సవంగా జరుపుకుంటాయి.  మానవ హక్కుల గురించి అవగాహన కార్యక్రమాలు చేపట్టి ప్రజలలో చైతన్యం తీసుకువస్తాయి. మన మానవ హక్కులకు భంగం కలిగించకూడదనుకుంటే మనం ఇతరుల హక్కుల పట్ల కూడా అంతే బాధ్యతతో మెలగాలి. ముఖ్యంగా యువతీయువకులలో సరైన అవగాహన కల్పించడానికి అన్ని దేశాలు తీవ్రంగా కృషి చేస్తున్నాయి.  మన దేశం 1993లో మానవ హక్కుల కమీషన్‌ను ఏర్పాటు చేసింది. రాష్ట్రాలలో రాష్ట్ర కమీషన్‌లు పనిచేస్తున్నాయి.
మన రాష్ట్రంలో భోలక్‌పూర్‌ సంఘటనప్పుడు, తెలంగాణ ఉద్యమం సందర్భంగా మరోమారు మానవహక్కుల కమీషన్‌ పేరు మారు మ్రోగింది.

హక్కులు
1. మనుషులందరూ పుట్టుకతోనే స్వేచ్ఛతో పుట్టారు. అందరికీ సమాన హక్కులు, గౌరవం ఉన్నాయి. మనుషులందరూ తమ ఆలోచనా, విజ్ఞతతో పరస్పరం అన్నదమ్ముల్లా మెలగాలి.
2. జాతి, వర్ణం, లింగం, మతం, రాజకీయ లేదా ఇతర కారణాలతో ఎటువంటి వివక్ష వంటి ఏ విధమైన భేద భావాలు లేకుండా అందరికీ సమాన హక్కులు ఉన్నాయి. (వివక్ష చూపవద్దు)
3. ప్రతి ఒక్కరికీ జీవించే హక్కు, స్వేచ్ఛ, భద్రత
4. బానిసలుగా పట్టుకోవడం కూడదు
5. ఎవరినీ చిత్రహింసలపాలు చేయకూడదు, కౄరత్వం, శిక్షించడం చేయ కూడదు
6. చట్టపరంగా ప్రతి ఒక్కరికి గుర్తింపు హక్కు ఉంది
7. చట్టం ముందు అందరూ సమానమే! అందరికీ సమానంగా రక్షణ కల్పించాలి
8. రాజ్యాంగం కల్పించిన ప్రాథమిక హక్కులకు భంగం కలిగినట్టయితే వాటికి న్యాయ స్థానం నుంచి న్యాయం పొందవచ్చు
9. ఎవరినీ సరైన కారణం లేకుండా నిర్భంధించకూడదు
10. పక్షపాతరహిత విచారణ హక్కు
11. నేరస్తులుగా అనుమానిస్తున్నా, నిందితులని తేలే వరకు నిరపరాధులే!
12. ఏకాంతంగా జీవించే హక్కు
13. స్వేచ్ఛగా తన రాష్ట్రంలో, సొంత దేశంలో లేదా విదేశాలలో తిరిగే హక్కు, నివసించే హక్కు
14. జీవించడానికి సురక్షిత ప్రాంతం కలిగి ఉండడం
15. జాతీయత హక్కు (జాతీయతను మార్చుకోవచ్చు)
16. వివాహం, కుటుంబం ఏర్పాటు చేసుకునే హక్కు
17. వ్యకిగతంగా, ఇతరులతో కలిసి సంయుక్తంగా ఆస్తిని పొందే హక్కు
18. మత స్వేచ్ఛ
19. భావస్వాతంత్య్ర హక్కు
20. శాంతియుతంగా బహిరంగా సమావేశం, సభను ఏర్పాటు చేయడం, సంస్థలో చేరమని బలవంతపెట్టకూడదు
21. ప్రజాస్వామ్యం హక్కు, పౌరులందరికీ ప్రభుత్వ సేవలు అందుబాటులో ఉండే హక్కు
22. సాంఘిక భద్రత హక్కు
23. పనిచేసే హక్కు, కార్మికుల హక్కులు (సమాన పనికి సమాన వేతనం)
24. ఆడుకునే హక్కు
25. కుటుంబంలో అందరూ ఆరోగ్యంతో జీవించడం, ఆహారం, నీడ
26. విద్య హక్కు
27. కాపీరైట్‌ హక్కు
28. మానవ హక్కులను ప్రకటించిన విధంగా అమలు చేయడం, అందుకు అనుగుణంగా ఏర్పాట్లు చేయడం
29. సమాజం పట్ల బాధ్యతలు ఉన్నాయి (ఇతరుల హక్కులను దృష్టిలో పెట్టుకుని మీ హక్కులను పరిరక్షించుకోవాలి)
30. ప్రకటించిన మానవ హక్కులను ఏ రూపంలోనైనా కాలరాచే అధికారం ఎవరికీ లేదు

కనుక మనందరం బాధ్యతతో మెలుగుదాం. మన పక్కవారి హక్కులను, మన హక్కులను రక్షించుకుందాం.
-- అరుణ కాట్రగడ్డ .. Credits to www.YouthforHumanRights.org